2013-06-09 Szlak Mistrza Ołtarza z Gościszowic koloru żółtego z Sulechowa do Wojnowa

Minął kolejny weekend :) W niedziele 2013-06-09 wybralismy się żółtym szlakiem z Sulechowa do Wojnowa. Jest to kolejny szlak na REGIONALNĄ ODZNAKĘ KRAJOZNAWCZĄ „SZLAKI TURYSTYCZNE GMINY SULECHÓW”. Tym razem byliśmy tylko we dwoje - Ja i Ania. Proponowaliśmy kilku znajomym, ale w ostatniej chwili odmówili. A jeden z nich nie przyszedł nawet na spotkanie bo zaspał. Dzień wcześniej ustalilismy trasę i przygotowalismy nawet małe potwierdzenia z wycieczki :) No, ale mowi się trudno...

Szlak zaczyna się w Sulechowie na Placu Wilhelma Pluty. Tam zaczyna się większość szlaków na tą odznakę...


Pl. W. Pluty
Na początku biegnie trochę przez Sulechów. Następną miejscowością są Krężoły...


Głaz poświecony Bohaterom Walk o Niepodległość Polski


Krężoły


Koniec Krężoł - skręcamy na polną drogę
Polami i lasami idziemy do Klempska (leśniczówki), a potem dlalej do Klępska...


Polna droga do Klempska


Mak Polny


Bławatek


Leśniczówka w Klempsku


Leśna ścieżka dydaktyczna do "Sosny Waligóry" i regulamin turysty ;)


Opis ścieżki


Mapa ścieżki
W Klępsku bierzemy pieczątki do ksiazeczek OTP jako potwierdzenie i oglądamy Zabytkowy Kościół...






Drewniany kościół w Klępsku


Dąb Papieski przy kościele


Klępsk - znaki
Teraz może troche na temat Klępska i kościoła...

Klępsk - gm. Sulechów, pow. zielonogórski

Ziemia Sulechowsko - Babimojska, zlokalizowana w centralnej części środkowego Nadodrza, wyróżnia się bogatą, sięgającą w mroki średniowiecza, przeszłością. Jedna z jej części - zachodni skrawek Kotliny Kargowskiej, na której m. in. powstał Klępsk, włączona została w skład polańskiego państwa dość wcześnie, przypuszczalnie już w latach 962 - 963. Okolica leżąca na styku państw, narodów i kultur, ulegała zmiennym politycznym losom, nie zawsze dla niej szczęśliwym, często destrukcyjnym. W długich dziejach doświadczyła wiele, przechodząc do historii jako ostoja polskości na zachodnich rubieżach Rzeczypospolitej.

Do czasów Bolesława Krzywoustego stanowiła integralną część państwa Piastów. Od czasu podziału dzielnicowego jej losy były zmienne, jak rzadko której dzielnicy w Polsce. Leżąc w strefie pogranicza, polskiego czy niemieckiego, szans na rozwój nie miała, popadając w stagnację, nawet regres.

Z literatury przedmiotu dowiadujemy się, że Ziemia Sulechowsko -Babimojska przeszła formalnie pod władanie Piastów śląskich w 1234 roku, stając się na okres ponad dwóch stuleci peryferyjną posiadłością głogowskich Piastowiczów. Wtedy też, głównie za sprawą procesu intensywnej kolonizacji, życie na tej zaniedbanej dotychczas ziemi zaczynało powoli dynamizować się i unowocześniać.

Średniowieczne osady słowiańskie istniały na niej od dawna. Ksiądz prof. Józef Nowacki, opierając się na wiarygodnych źródłach diecezji poznańskiej, twierdzi, że już w XII wieku istniały: Klępsk, Sulechów, Kalsk, Mozów, Pomorsko, Podlegórz, Konotop. Wszystkie legitymowały się polskim rodowodem i rządziły się polskim prawem. Kolonizacja, która zagęściła sieć osadniczą, była na tej ziemi zjawiskiem wtórnym.

Koloniści przynieśli na ten teren nowe prawo czynszowe oraz inne formy organizacyjne miast i wsi, które w warunkach polskich okazywały się atrakcyjne. Stymulowały bowiem postęp i rozwojową dynamikę. Dlatego wiele dawnych wsi dokonywało transformacji prawnej, nie zatracając polskiego charakteru. Koloniści osiedlali się najczęściej w ich sąsiedztwie, zakładając niewielkie folwarki. Np. w pobliżu Klępska założyli Nowy Klępsk, a w sąsiedztwie Wojnowa - Wojnówko. Lokacyjny rodowód mogą też mieć: Kolesin i śródleśny, na surowym założony korzeniu, Karczyn.

W XIII wieku Klępsk należał do parafii babimojskiej. Z tego faktu można domniemywać, że wieś mogła się wówczas znajdować pod wpływami cywilizacyjnymi oberskich cystersów. Pierwsza źródłowa wzmianka o Klępsku z 1314 roku mówi o ukształtowanej już osadzie rolniczej, należącej do komesa Jaktora, ze znacznymi okolicznymi posiadłościami. Ten fakt daje podstawę do przesunięcia metryki wsi w poprzednie stulecie. Potwierdzeniem tego może być również dokument mówiący, że w 1299 roku dwaj bracia - rycerze z Klępska, byli wówczas właścicielami Łagowa. Za wcześniejszym datowaniem osady przemawia również okoliczność, że wg Józefa Nowackiego znajdował się w niej już w XII wieku kościół. Parafia w Klępsku, jak wszystkie inne leżące na prawym brzegu środkowej Odry, do czasu włączenia tej ziemi do Brandenburgii, znajdowała się pod jurysdykcją diecezji poznańskiej.

Piastowski rodowód Klępska potwierdza m. in. typ topograficzny osady. Jest to bowiem stara, słowiańska ulicówka, zlokalizowana przy średniowiecznym szlaku handlowym Łużyce - Wielkopolska. Trakt ten, jak się wydaje, powstał już w czasach Bolesława Chrobrego.

Najdawniejsze dzieje wsi i okolicy nie są łatwe do rekonstrukcji. Pokrywa je patyna wieków. Nie są też dobrze znane czasy późniejsze. Niemniej nakreślenie zarysu historii wsi staje się możliwe.

Bolesława Krzyślak, opierając się na niewielu zachowanych dokumentach, określiła, że w XIV stuleciu Klępsk stanowił własność dwóch rodów: Kalkreutów i Treppelen. Obcojęzyczne brzmienie nazwisk sugeruje, że mogli to być niemieccy koloniści. Z innych źródeł wynika, że w 1438 roku osiedlił się we wsi Henryk Unrug, którego ród na Ziemi Sulechowskiej żył długo. Jego potomni byli m. in. właścicielami pobliskiego Bukowa, inni - podsulechowskiej Kruszyny. A później, w II połowie XVII wieku, część Klępska przeszła w ręce rodu von Troschke. Mieszkał on we wsi jeszcze w I połowie następnego stulecia. W 1801 roku, ale na krótki czas, pojawiła się we wsi rodzina von Szlichting. W 1844 roku całą wieś sprzedano Królewskiemu Towarzystwu Handlu Morskiego. Ostatnimi dziedzicami Klępska byli Philipshbornowie. To oni na wschodnich obrzeżach osady, zbudowali wspaniały pałac i założyli duży park, w którym do dziś można podziwiać wiekowe egzemplarze wielu egzotycznych drzew.

W przeszłości, obok częstych przemian politycznych, zachodziły na tej ziemi różne zmiany życia religijnego, przejawiające się w reformach administracyjnych i wyznaniowych. Do zmiany sieci organizacyjnej przystąpiono wcześnie, w 1298 roku. Wtedy to rozległą terytorialnie diecezję poznańską podzielono na trzy mniejsze jednostki - archidiakonaty. W wyniku tego wszystkie prawobrzeżne nadodrzańskie parafie weszły w skład archidiakonatu pszczewskiego. W następnym, XIV stuleciu, dokonano podziału na jeszcze mniejsze jednostki administracji kościelnej - dekanaty. Wskutek tego zachodnie parafie diecezji poznańskiej weszły w skład dekanatu świebodzińskiego. Do czasów reformacji liczył on 68 kościołów. A to dowodzi, że na zachodnich rubieżach polskiego władania chrześcijaństwo rozwijało się pomyślnie.

Zmienne losy polityczne środkowego Nadodrza sprawiły, że polskość i wiara katolicka trwały na tym obszarze krótko. Do tych niekorzystnych dla przyszłości polskich ziem zachodnich zmian przyczyniła się coraz bardziej powszechna penetracja żywiołu niemieckiego na obszarze całego Dolnego Śląska. Dzielnica, rozczłonkowana na księstewka, nie była w stanie naporowi przeciwstawić się. Zaczynała na rzecz Niemiec tracić kolejne enklawy. Tak m. in. w 1482 roku przeszła w ręce Brandenburgii cała Ziemia Sulechowska, tracąc więzy z Macierzą na wieki. Zmiana granic politycznych sprawiła również, że parafie sulechowskie podporządkowane zostały jurysdykcji diecezji wrocławskiej.

Znaczna ilość niemieckich kolonistów nad środkową Odrą sprawiła, że kiedy dotarły na ten obszar reformatorskie myśli, przyjmowane były bez oporu, znajdując podatny grunt. Przenikaniu nowego wyznania sprzyjały również nadodrzańskie klasztory niemieckojęzycznych cystersów. Przechodzenie mieszkańców na luteranizm przebiegało w regionie w zasadzie bez zakłóceń, przybierając charakter powszechny, choć nie gwałtowny. A Sulechów w tej dziedzinie wyróżnił się najbardziej. Luteranizm zakrzewiono w nim już w 1527 roku, i jak się później okazało, było to pierwsze miasto w całej Brandenburgii, w którym nowe wyznanie wprowadzono na stałe. W Klępsku natomiast innowiercy przeszli w posiadanie katolickiego kościoła dużo później, bo dopiero w 1576 roku. Czas pokazał, że luteranizm nie był na tej ziemi epizodem, stał się faktem, wpisując się w pejzaż życia religijnego na całe stulecia. Całkowite odrodzenie katolickiej wiary Piastów na tej ziemi nastąpiło dopiero z chwilą powrotu do Macierzy w 1945 roku.

Na podstawie: Leon Okowiński - Renesansowy kościół w Klępsku - Sulechów 2002

Kościół pw. Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny w Klępsku gm. Sulechów, pow. zielonogórski

Kościół w Klępsku usytuowany został w centrum wsi, przy drodze prowadzącej z Sulechowa do Nowego Kramska. Wybudowana na niewielkim wzniesieniu świątynia, wraz z terenem wokół otoczona została otynkowanym murem z łamanego kamienia narzutowego. Na terenie przykościelnym znajduje się niewielki cmentarz oraz dwie kapliczki: neogotycka i współczesna.

Kościół w Klępsku został założony na prostym rzucie składającym się z niewielkiej, zbliżonej do kwadratu nawy, prostokątnego prezbiterium od strony wschodniej i przylegającej od zachodu wieży na planie kwadratu. Od północy do prezbiterium, na całej jego długości, przylega przybudówka podzielona na dwa pomieszczenia – zakrystię oraz przedsionek. Od strony zachodniej, do przybudówki przylega kaplica założona na rzucie zbliżonym do kwadratu, wchodząca w obręb nawy. Wzdłuż ściany północnej nawy biegnie zewnętrzna klatka schodowa. Do ściany południowej przylega natomiast przedsionek ze schodami prowadzącymi na emporę. Na zwartą bryłę kościoła składają się: nakryta dachem dwuspadowym nawa, prezbiterium nakryte analogicznie, jednak o niższej kalenicy oraz wieża zwieńczona iglicą. Do prezbiterium od strony północnej przylega dwukondygnacyjna przybudówka kryta dachem czterospadowym. Do nawy natomiast dobudowana jest parterowa kaplica i drewniana galeria, których pulpitowe dachy łączą się z połacią nawy głównej. Dostawioną do południowej ściany bryłę przedsionka zwieńczono trzema oddzielnymi dachami pulpitowymi. Elewację wschodnią świątyni tworzy wiązana na zrąb ściana prezbiterium oraz otynkowana ściana zakrystii. Elewację południowa prezentuje się w postaci szkieletowych ścian prezbiterium i nawy oraz odeskowanej ściany wieży. Zachodnia, wieńcowa elewacja nawy przesłonięta została oszalowaną wieżą. Północna elewacja utworzona jest z odeskowanej ściany wieży, szkieletowej ściany nawy z drewnianą galerią zewnętrzną, częściowo przysłoniętą otynkowaną kaplicą oraz otynkowanymi dwukondygnacyjnymi ścianami zakrystii i przybudówki.

Prosty układ wnętrza świątyni, wzbogacony został obiegającymi całość budowli emporami, które przy prezbiterialnej ścianie wschodniej wprowadzono w dwóch poziomach. Ukształtowana została w ten sposób wewnętrzna przestrzeń, zbliżona bardzo do preferowanego w ewangelickiej konfesji układu centralnego. Prezbiterium nakryto sklepieniem pozornym, pozostałe pomieszczenia stropami płaskimi. Bogaty wystrój malarsko-sztukatorski oraz snycerski wnętrza pochodzi głównie z okresu nowożytnego.

Świątynia w Klępsku została poświęcona dla potrzeb rytu rzymskokatolickiego już 19 sierpnia 1945 r., jako kościół filialny parafii Łęgowo Sulechowskie. Pierwsze odnotowane po II wojnie światowej prace konserwatorskie wykonano w roku 1954. Polegały one na konserwacji gotyckiego poliptyku. W roku 1973 oczyszczono i zabezpieczono polichromie wnętrza, rok później wykonano konserwację chrzcielnicy. W latach 1990-1993 przeprowadzono prace o charakterze budowlanym, polegające na położeniu nowego gontu na kościele i wieży, wykonaniu obróbek blacharskich a także remoncie elewacji i wymianie podłogi w prezbiterium. Następnie, do roku 1997 systematycznie prowadzono konserwację zabytkowego wystroju i wyposażenia wnętrz, malowideł stropu nawy i sklepienia prezbiterium, parapetów empor a także epitafiów.

M.Szymańska-Dereń - Źródło: Kościoły zrębowe i szkieletowe województwa lubuskiego

źródło: Historia Klępska i kościoła pochodzi ze stron internetowych

A teraz kilka starych pocztówek z Klępska przed i po 1945...

Przed 1945 r.

Po 1945 r.

źródło: Pocztówki pochodzą ze strony http://www.klepsk.prv.pl

I to tyle na temat historii Klępska i koscioła. W Klępsku mamy już połowe drogi (7,5 km) za sobą i dalej idziemy do Starego Kramska. Do Starego Kramska idziemy równiez polnymi drogami. Po drodze robimy mały odpoczynek...

Kierunek na Stare Kramsko

Droga do Starego Kramska


Przerwa na szlaku
W Starym Kramsku prosimy o kolejną pieczątkę do potwierdzenia, oglądamy dzwonnice i idziemy na chwilę nad jezioro...


Dzwonnica


Dzwonnica - tablica informacyjna


Tablica na dzwonnicy


Ania nad jeziorem
Po chwilowej przerwie nad jeziorem ruszamy dalej. Żegnamy Stare Kramsko i idziemy do ostatniej miejscowości na szlaku...


Ostatnią miejscowością na szlaku jest Wojnowo...

Wojnowo po raz pierwszy wzmiankowane jest w 1623 roku, jako wieś rybacka należąca do klasztoru cystersów w Obrze. Po kasacji zakonu w 1835 roku przechodzi ona na własność rodu von Unruh. W 2. poł. XVIII wieku majątek zmieniał kilkakrotnie właścicieli. W latach 1905-1909 właścicielem Wojnowa został baron Aschwin, a po jego śmierci Armgarda Kundegunda, hrabina von Biesterfeld, a od 1916 roku księżna Biesterfeld zu Lippe. Mieszkała ona w pałacu wraz mężem Bernardem i dziećmi do 1944 roku. W latach 30. XX wieku majątek został rozprzedany, ze względu na wysokie zadłużenie, powstałe m.in. w wyniku prac remontowo-porządkowych przeprowadzonych w zespole pałacowo-parkowym, a związanych z planami matrymonialnymi młodego księcia Bernarda z Julianą, następczynią tronu Holandii. Krótko przed zakończeniem wojny pałac przejęło SS

Tam się kończy nasz żółty szlak. W Wojnowie oglądamy kilka zabytków:
- Kaplica;
- Spichlerz;
- Gorzelnia;
- Pałac neobarokowy - obecenie sanatorium rehabilitacyjne dla dzieci;


Kilka informacji o zabytkach:

Gorzelnia - jest jednym z elementów dawnego zespołu folwarcznego w Wojnowie (dawne Reckenwalde i Woynowo). Obiekt został wybudowany w 1855 roku, o czym świadczy sygnatura na kominie gorzelni. Pozostałe obiekty, takie jak pałac, spichlerz i oficyna ( przebudowana na kaplicę) zbudowane została w tym samym okresie, co gorzelnia.

Spichlerz- zbudowany w pierwszej połowie XIX wieku, istnieje do dziś. Budynek był częścią miejscowego folwarku. Od początku służył jako spichlerz. W połowie XX wieku nadal był używany jako magazyn zbożowy.Jest to murowany, dwukondygnacyjny budynek wybudowany w stylu klasycystycznym. Ciekawym elementem zdobniczym spichlerza są ślepe arkady z wnętrzami nakrytymi żaglowymi sklepieniami.

Pałac - położony jest w południowo-zachodniej części wsi, w zespole pałacowo-parkowym. W otoczeniu pałacu od północy znajduje się park, a od południa dziedziniec z zabudową folwarczną z XIX i z początku XX wieku: gorzelnią, spichlerzem i stajnią. W zespole znajduje się także kaplica Matki Boskiej Częstochowskiej, powstała z przebudowanego XIX-wiecznego spichlerza. Obecnie w pałacu mieści się sanatorium rehabilitacyjne dla dzieci.
Nie jest znana data wybudowania pierwotnej siedziby właścicieli majątku w Wojnowie ani jej twórców. W związku z tym, iż zabudowa folwarczna powstała w początkach XIX wieku, można przypuszczać, iż pałac w obecnej formie powstał około połowy XIX wieku, na zrę­bach wcześniejszej budowli. Z inicjatywy księcia Beranarda w 1910 roku przeprowadzono przebudowę elewacji tylnej, w której umieszczono na osi otwierający się arkadowo ganek z balkonem na piętrze, wykonany przez mistrza murarskiego I. Rychly.
Neobarokowy pałac jest budowlą murowaną, dwukondygnacyjną, z użytkowym poddaszem, podpiwniczoną, założoną na planie prostokąta. Obiekt posiada wysoki dach dwuspadowy, łamany z lukarnami. Przy narożnikach fasady umiejscowione zostały sześcio­boczne wieżyczki, nakryte wielobocznymi daszkami. Elewacje frontową i tylną wzbogacają ponadto umiejscowione osiowo ryzality, do których przylegają tarasy poprzedzone schodami (jednobiegowe rozszerzające się wachlarzowo od frontu i trójbiegowe rozdzielne od strony elewacji zachodniej). Elewacje boczne oraz ryzality zostały zwieńczone szczytami ze spływami wolutowymi. Otwory okienne częściowo są prostokątne, a częściowo półkoliście zamknięte, ujęte opaskami wykonanymi w tynku. W pałacu została zachowana oryginalna stolarka okienna i drzwiowa oraz boazerie.
Po II wojnie światowej w latach 1964-1968 przeprowadzono remont pałacu, w czasie którego wykonano betonową klatkę schodową, drewniane stropy nad przyziemiem i piętrem wymieniono na ceramiczne na belkach stalowych, dostosowano obiekt do potrzeb sa
nato­rium poprzez wprowadzenie nowych podziałów wnętrz. Niedawno wymieniono połowę pokrycia dachowego w elewacji tylnej.

Kaplica - z pierwszej połowy XIX w. jako oficyna, po 1945 r. zaadoptowana na kaplicę, klasycystyczna, murowana, na planie prostokąta, elewacja zaakcentowana ryzalitem, w wejściu przysadziste półkolumny.

I to tyle na temat przejścia kolejnego szlaku. Szlak dobrze oznakowany, pogoda dopisała, wszystko byłoby dobrze gdyby nie nasze "KOCHANE" PKS-y :/ Tutaj spotkała nas przygoda :) W Wojnowie byliśmy chwilę przed godz. 14:00. Na przystanku PKS-u był rozkład i nawet autobus do Zielonej Góry. Odjazd autobusu 14:08. Co się okazało? Autobus nie przyjechał :( Nikt nie wie dlaczego. Po jakis 20 minutach idziemy na skrzyzowanie Wojnowo - Poznań - Sulechów. Tam zmeczeni czekamy na autobus, który ma jechać do Zielonej Góry o 16:07 lub 16:13. Czekająć na autobus łapiemy STOPa. Zatrzymuje się kobieta i zabiera nas do Zielonej Góry. Opowiadamy o naszej wycieczce i całą sytuacje z PKSem. Mowi, że juz podobno nie jeżdzą bo rozkłady wiszą stare jak i w Wojnowie tak i na skrzyzowaniu.

A na koniec przygotowana mała niespodzianka dla uczestników, ktorzy odmowili i zaspali :)

Potwierzenie wycieczki :)
Poniżej przedstawaimy jeszcze liczbę już przebytych kilometów w poszszczególnych miejscowościach oraz co można zobaczyć:

1. Sulechów (Züllichau) - 0 km trasy
- Morwa biała (Morus alba), pomnik przyrody, o obwodzie 412 cm, wieku 250 lat, najgrubszą morwą w Europie, rośnie obok zabytkowej wieży ciśnień z 1904 r. na skwerze, przy rozwidleniu ulic Jana Pawła II i Poznańskiej.
- Głaz (pomnik pamięci) czerwonym, masywny granit, na podmurówce, wysokość 220 cm, obwód 450 cm, skład mineralny głazu m.in.: skalenie różowe i czerwone, kwarc szary, na pomniku przymocowana tablica pamięci, umiejscowiony przy zabytkowej wieży ciśnień z 1904 r. na skwerze, przy rozwidleniu ulic Jana Pawła II i Poznańskiej.
- Głaz "Schrecka" masywny, różowy średnioziarnisty granit, obwód 10,9 m, wysokość 165 cm, skład mineralny głazu to m.in.: skalenie różowe, izometryczne, kwarc przezroczysty, jasnoszary, blaszki biotytu w bardzo małych ilościach, położenie przy ulicy Wojska Polskiego i Zielonej.

2. Krężoły (Crummendorf) - 0,5 km trasy

3. Klempsk - Leśniczówka - 6,5 km trasy

4. Klępsk (Klemzig) - 7,5 km trasy
- Kościół filialny p.w. Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny => opis powyżej
- Zespół folwarczny zachowały się czworak, stajnia i dwie stodoły (pałac zniszczono), wzniesione w pierwszej połowie XIX w., murowane, parterowe, prostokątne, nakryte dachami dwuspadowymi z naczółkami. Po wojnie były użytkowane przez PGR.
- Park podworski, wschodnia część wsi przy szosie od Babimostu, urozmaicony drzewostan w wieku ok. 150 lat, m.in. dąb szypułkowy o obw. 345 cm, jesion wyniosły o obw. 325 cm, lipa srebrzysta o obw. 330 cm, lipa szerokolistna o obw. ponad 320 cm, największy o trzech pniach grab o obw. 215, 123, 150 cm oraz platan o obw. 420 cm.

5. Stare Karmsko (Krammensee) - 12 km trasy
- Dzwonnica zbudowana w XIX w., drewniana, o konstrukcji słupowej, na planie kwadratu, nakryta dachem namiotowym => zdjęcia powyżej

6. Wojnowo (Reckenwalde) - 15 km trasy
- Kaplica;
- Spichlerz;
- Gorzelnia;
- Pałac neobarokowy
Opis wszystkich zabytków => powyżej